Skûtsje het Klavertje

Al sinds 1836 worden er wedstrijden gehouden op de Friese meren met vracht- en beurtschepen. Eerst nog van hout, na 1889 kwamen de eerste ijzeren exemplaren. Sinds 1910 overheersten de staalijzeren skûtsjes in het hardzeilen voor vracht- en beurtschepen. In de negentiende eeuw organiseerden zeilverenigingen en kroegbazen met een zaak aan het water nog wedstrijd na wedstrijd. De schippers konden er aardige geldprijzen mee winnen die wel tot een weekloon hoog waren. Daarnaast waren er wedstrijden waar de schippers konden strijden om voedsel als prijs. ‘Voor spek en bonen’ meedoen was vaak bittere ernst: ze konden het extra eten goed gebruiken!

Al sinds 1836 worden er wedstrijden gehouden op de Friese meren met vracht- en beurtschepen. Eerst nog van hout, na 1889 kwamen de eerste ijzeren exemplaren. Sinds 1910 overheersten de staalijzeren skûtsjes in het hardzeilen voor vracht- en beurtschepen. In de negentiende eeuw organiseerden zeilverenigingen en kroegbazen met een zaak aan het water nog wedstrijd na wedstrijd. De schippers konden er aardige geldprijzen mee winnen die wel tot een weekloon hoog waren. Daarnaast waren er wedstrijden waar de schippers konden strijden om voedsel als prijs. ‘Voor spek en bonen’ meedoen was vaak bittere ernst: ze konden het extra eten goed gebruiken.

Het ontstaan

Het was taxi-ondernemer Gerrit Roosjen (1942-1999) uit Franeker die besloot om een tweede zeilevenement voor skûtsjes te organiseren toen hij, de Harlinger Kees Koehoorn en Hylke de Vries maar niet werden toegelaten als deelnemer van de SKS. De SKS hield de deur voor hen dicht. Veertien skûtsjes was het maximale aantal deelnemers i.v.m. de nauwe wateren als bij Grou, Eernewoude en De Veenhoop.

Gerrit besloot dan ook tot de oprichting van de Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen (IFKS). Een open vereniging wat inhoudt dat iedereen die een door de IFKS goedgekeurd schip heeft, onder de voorwaarden van de IFKS lid mocht en mag worden en mee kan doen met de wedstrijden, die door de vereniging zelf worden georganiseerd.

Op 19 december 1981 vond de oprichtingsvergadering in Café Restaurant ‘De Hinde’ in Hindeloopen plaats. Hoewel de statuten 28 januari 1982 te Leeuwarden aangaven. De zomer erop kwamen er op 10 augustus maar liefst 16 skûtsjes aan de start op het IJsselmeer bij Hindeloopen. Skûtsjes die in eigendom waren en zijn van ‘vrije’ eigenaren.

De ontwikkeling

De IFKS voelt een grote verantwoordelijkheid om dit typisch Fries cultureel erfgoed, wat door het skûtsje wordt belichaamd, ook voor het nageslacht te bewaren. Dat dit breed gedragen wordt, blijkt wel uit het feit dat de vereniging inmiddels ruim 600 leden telt en dat sinds die eerste wedstrijd in 1982 er veel skûtsjes zijn bijgekomen. Inmiddels wordt het IFKS-kampioenschap elk jaar in de bouwvak verzeild met 60 tot 65 skûtsjes in vier klassen. Er is een promotie/degradatiesysteem bij de skûtsjes tot 20,62 m lengte in een C, B en A-klasse. Daarnaast bestaat er een kleine a-klasse met skûtsjes tot 17,10 m.

Beter kan het succes van Roosjen en de andere ‘strijders van het eerste uur’ als Berend Hof uit Nijezijl, Ruurd Vlieger, Jildert Sudema, Doede Dijkstra, Klaas Adema en later Yde Schakel uit Exmorra en de Leeuwarder Chris van der Berg niet duidelijk worden gemaakt.